Egzaminy państwowe z języka polskiego

Egzaminy państwowe z języka polskiego jako obcego funkcjonują od 2004 roku, a ich celem jest weryfikacja kompetencji językowych cudzoziemców w sposób standaryzowany i porównywalny międzynarodowo. Według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki w 2024 roku przystąpiło do nich w przybliżeniu 22 tys. kandydatów, z czego 83% wybrało poziom B1, wymagany do uzyskania polskiego obywatelstwa. Egzaminy państwowe z języka polskiego jako obcego stanowią nie tylko narzędzie oceny biegłości językowej, ale także ważny element polityki integracyjnej Polski.

Cele i struktura egzaminu

Podstawowym celem egzaminów państwowych jest potwierdzenie znajomości języka polskiego zgodnie z opisem biegłości. System egzaminacyjny obejmuje sześć poziomów: A1, A2, B1, B2, C1 i C2. Najczęściej organizowane egzaminy dotyczą poziomów B1 (ok. 60% wszystkich egzaminów) i B2 (ok. 25%), co wynika z ich praktycznej przydatności. Egzamin składa się z pięciu części: rozumienie ze słuchu (20% punktacji), rozumienie tekstów pisanych (20%), poprawność gramatyczno-leksykalna (20%), wypowiedź pisemna (20%) oraz wypowiedź ustna (20%). Zdobycie co najmniej 50% punktów z każdej części oraz średniej 60% punktów ogółem jest warunkiem uzyskania certyfikatu.

Problemy i wyzwania dydaktyczne

Najczęściej zgłaszane trudności dotyczą części pisemnej oraz gramatyczno-leksykalnej, gdzie średnie wyniki oscylują wokół 55-58% (wg MEiN, 2022). Wielu zdających osiąga znacznie wyższe wyniki w zadaniach receptywnych (czytanie, słuchanie), gdzie średnia zdawalność przekracza 80%. Z perspektywy glottodydaktycznej wyzwaniem jest nie tylko nauka struktur językowych, ale także rozwój kompetencji pragmatycznej i kulturowej, która stanowi kluczowy element skutecznej komunikacji.

Znaczenie certyfikatu w życiu społecznym i zawodowym

Certyfikat znajomości języka polskiego jest wymagany w procesie ubiegania się o obywatelstwo polskie (poziom B1), a także uznawany przez uczelnie wyższe w Polsce jako potwierdzenie znajomości języka akademickiego (na poziomie B2). Badania Biura Uznawalności Wykształcenia (2021) pokazują, że 68% cudzoziemców posiadających certyfikat językowy szybciej znajduje zatrudnienie w Polsce. Jego znaczenie wykracza poza funkcję formalną – potwierdza integrację językową i społeczną oraz zwiększa mobilność na rynku pracy w UE.

Praktyka egzaminacyjna i trendy

W ostatnich latach obserwuje się systematyczny wzrost liczby osób zdających egzamin z języka polskiego. W 2018 roku było to około nieco ponad 5 tys. kandydatów, w 2020 – 6,5 tys., a w 2022 już ponad 15 000. Prognozy wskazują, że do 2025 roku liczba ta może przekroczyć 30 tys.  osób rocznie, głównie z Ukrainy, Białorusi, Indii oraz krajów azjatyckich.

Podsumowanie

Egzaminy państwowe z języka polskiego jako obcego pełnią kluczową funkcję w procesie integracji cudzoziemców i formalnego potwierdzania kompetencji językowych. Z danych MEiN wynika, że w latach 2015–2022 zdawalność egzaminów utrzymywała się na poziomie 70–80% w zależności od poziomu.

Bibliografia

1. Biuro Uznawalności Wykształcenia (2021), Raport o sytuacji cudzoziemców na rynku pracy w Polsce, Warszawa, BUW.
2. Ministerstwo Edukacji i Nauki (2023), Informacje o egzaminach certyfikatowych z języka polskiego jako obcego, https://certyfikatpolski.pl
3. Rada Europy (2001), Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment, Cambridge University Press.
4. Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz.U. 2012 nr 161, poz. 1100).