Udar mózgu – czas ma znaczenie

Udar mózgu to nagłe zaburzenie krążenia krwi w mózgu, prowadzące do uszkodzenia tkanki nerwowej. Wyróżniamy dwa główne typy udarów: niedokrwienny (ok. 85% przypadków) i krwotoczny. W obu przypadkach szybka reakcja może uratować życie i zminimalizować skutki neurologiczne. Czas odgrywa kluczową rolę – im szybciej zostanie podjęte leczenie, tym większe szanse na powrót do sprawności.

Objawy udaru mózgu

Objawy mogą być różnorodne, ale najczęściej pojawiają się nagle i obejmują:

• Osłabienie lub paraliż jednej strony ciała (twarzy, ramienia, nogi).
• Zaburzenia mowy – trudności w mówieniu, rozumieniu.
• Zawroty głowy, utrata równowagi.
• Nagły, silny ból głowy bez znanej przyczyny.
• Zaburzenia widzenia w jednym lub obu oczach.

Szybka identyfikacja objawów – np. za pomocą testu FAST (ang. – jest niezbędna, by wezwać pomoc i skrócić czas reakcji.

Czynniki ryzyka

Do głównych czynników ryzyka udaru mózgu należą:

• Nadciśnienie tętnicze.
• Cukrzyca.
• Zaburzenia lipidowe.
• Migotanie przedsionków.
• Palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu
• Otyłość i brak aktywności fizycznej
• Wiek (ryzyko rośnie po 55. roku życia) i predyspozycje genetyczne.

Afazja poudarowa i rehabilitacja mowy

Udar mózgu może prowadzić do afazji – zaburzenia komunikacji, w którym pacjent traci zdolność mówienia, rozumienia, pisania lub czytania. Afazja nie oznacza utraty inteligencji – jest wynikiem uszkodzenia obszarów mózgu odpowiedzialnych za język. Rehabilitacja neurologopedyczna powinna rozpocząć się jak najszybciej po ustabilizowaniu stanu pacjenta i być prowadzona regularnie, z uwzględnieniem indywidualnych możliwości chorego.

Rola rodziny i otoczenia

Wsparcie bliskich ma ogromne znaczenie w procesie rehabilitacji. Motywowanie chorego, wspólne czytanie, powtarzanie słów, a także cierpliwość i zrozumienie dla frustracji to elementy skutecznego powrotu do komunikacji. Terapia powinna być kontynuowana także po wypisie ze szpitala – zarówno w warunkach ambulatoryjnych, jak i domowych.

Podsumowanie

Udar mózgu to stan zagrożenia życia, w którym czas reakcji ma decydujące znaczenie. Objawy – zwłaszcza asymetria twarzy, opadanie ramienia i zaburzenia mowy – powinny natychmiast skłonić do wezwania pomocy. Rehabilitacja neurologiczna, w tym terapia mowy, może znacznie poprawić jakość życia chorego. Świadomość objawów, profilaktyka oraz wczesna interwencja to najważniejsze elementy skutecznej walki z udarem.

Bibliografia

1. Hillis, A. E. (2007), Aphasia: Progress in the last quarter of a century, Neurology, 69(2).
2. Powers, W. J. et al. (2019), Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke, Stroke, 50(12).
3. Warlow, C. et al. (2008), Stroke: Practical management (3rd ed.), Blackwell Publishing.
4. World Health Organization (2023), Stroke, cerebrovascular accident, https://www.who.int.
5. National Institute of Neurological Disorders and Stroke (2024), Post-Stroke Rehabilitation Fact Sheet.